Alle harten in de etalages, de met roze-rood doordrenkte reclame om lief te hebben en de liefde te eren, brengen mijn gedachten naar mijn ervaring met Meneer S.
Meneer S. had euthanasie aangevraagd, wat ook toegankelijk werd verklaard. Omwille van de zorg om zijn emotionele toestand werd ik als psychotraumatoloog ontboden om met hem een gesprek te hebben. Het bleek dat meneer S. veel leed heeft gekend, al van in zijn kinderjaren tot op heden. Deze gebeurtenissen hadden hun verwerking nog niet gevonden. Omwille van zijn lijden had hij weinig mogelijkheden ontwikkeld om dat lijden te dragen. Zowel hijzelf, als zijn naaste omgeving die daar weet van hadden, spraken daar nooit over. Zijn hart was dusdanig bezwaard met angst, pijn, woede en schuld zodat sterven de enige optie was die hij nog voor ogen had. Hoe menswaardig kan je sterven met een bezwaard hart, vroeg ik me af. Is de dood de uitweg, alsnog niet is geprobeerd om vanuit liefde het leed draaglijk te maken? Samen gingen we op weg om de pijn te ontladen en te dragen. Om wat nog onuitgesproken is, uit te spreken en daardoor een plek te geven. Om terug zin te krijgen in het leven en eraan deel te nemen. De tijd werd ons echter niet gegund om zijn kwetsbare hart te genezen. De datum van zijn euthanasie stond vast. Hij stierf met in zijn handen een met roze- rood doordrenkte hart van liefde.
We zijn geboren om lief te hebben en geliefd te worden. We houden van elkaar, omdat we in die liefde door de ander ‘gezien’ worden en ook de ander ‘zien’. Hoewel die liefde voor iedereen belangrijk is, merkte ik dat Meneer S. hier zeer weinig ervaring in had. Hij werd niet in liefde begrepen en (h)erkend. De vreugde die eruit ontstaat, heeft hij niet gekend. Dat heeft ongetwijfeld zijn oordeel over zijn eigen bestaan sterk beïnvloed.
Om te kunnen liefhebben dienen we ook onszelf lief te hebben. Zelfliefde geeft je kracht om met de dagelijkse uitdagingen om te gaan en respect te hebben voor je lichaam, je emoties en je verlangens. Je kunt erdoor het masker van almacht en perfectie loslaten, omdat je tederheid en mededogen ontwikkelt voor alle soorten ervaringen zoals pijn en verdriet. Dat heeft Meneer S. nooit gekend. Hoe kan hij dan zijn leed hebben leren dragen? Ongetwijfeld zal hij zich al die tijd eenzaam hebben gevoeld, ongeliefd en onbegrepen door anderen en zichzelf.
Als cliënten me het gevoel geven dat ze moedeloos zijn, denk ik aan een citaat van Nelson Mandela: ‘Ik heb geleerd dat moed niet de afwezigheid van angst is, maar het overwinnen ervan’. Wist je trouwens dat het Engelse woord ‘courage’ (moed) komt van het Franse woord ‘coeur’ (hart)? Er is moed nodig om het lijden van anderen en onszelf te erkennen en te aanvaarden. Het vergt moed om mogelijkheden aan te bieden om het lijden toe te laten en te integreren. Een liefdevol hart is het moedige antwoord op lijden. Het liefdevolle hart is de bondgenoot en tevens de gids op weg naar leven. Want vanuit liefde kan de dood het antwoord niet zijn.